Farmaceutyki

Autor Napisz komentarz


Jako opiekunowie osób ciężko chorych, musimy nieco wiedzieć o farmakoterapii. 
Poniżej, podstawowe informacje, ułatwiające zrozumienie działania i stosowania leków oraz dotyczące bezpieczeństwa leczenia.




Budowa leku


Lek jest to każdy związek posiadający określoną postać (czyli tabletka, maść, kapsułka), wywierający działanie biologiczne mogące być wykorzystane w leczeniu, zapobieganiu lub diagnozowaniu chorób. 
Każdy lek składa się z substancji czynnej i substancji pomocniczych – nadających mu postać. Jeżeli występuje jedna substancja czynna – mówimy wówczas o leku jednoskładnikowym, analogicznie, leki kilku-składnikowe to leki z dwiema lub większą ilością substancji działających.




Postacie leku


Do najpopularniejszych należą: tabletki, kapsułki, syropy, roztwory, zarówno do użytku wewnętrznego (np. w ampułkach), jak i zewnętrznego (do przemywania), krople, maści, kremy, pasty, a także czopki i globulki.



Nazwy leków


Nazwa handlowa Obowiązuje w danym kraju, jest zastrzeżona, posługują się nią lekarze i pacjenci.
Na opakowaniu, napisana jest zwykle wielkimi literami.
Przykład: Codipar, Panadol, Apap


Nazwa międzynarodowa
Napisana zwykle mniejszą czcionką, rozpoznawana w wielu krajach, posługują się nią lekarze
i farmaceuci na całym świecie.
Przykład: Paracetamol

Konkretny lek może mieć wiele nazw handlowych, ale ma tylko jedną nazwę międzynarodową.

Przykład: Paracetamol występuje pod różnymi nazwami handlowymi jako preparat jednoskładnikowy tj. Apap, Codipar, Panadol; lub w lekach kilku-składnikowych tj. Coldrex, Fervex, Tabcin, Gripex.


Znajomość odpowiedników leków jest bardzo ważna ponieważ pozwala wyeliminować ich dublowanie.

 


Działanie leków


Leki mogą działać przyczynowo lub objawowo. Gdy znamy przyczynę choroby
i stosujemy daną substancję leczniczą możemy chorobę zniszczyć. Przykład: Przy bakteryjnym zapaleniu oskrzeli pomoże nam antybiotyk, a gdy zostanie podany jedynie lek przeciwgorączkowy, to zadziałamy tylko objawowo. 

W opiece paliatywnej częściej postępujemy objawowo. 
Przykład: Likwidujemy uporczywy ból, obrzęki, duszność czy wymioty.

Leczenie objawowe jest równie ważne jak leczenie przyczynowe.
Przykład: Jeśli nawet niewielki ból będzie trwał zbyt długo, może bardzo poważnie uszkodzić układ nerwowy.



16 Zasad przyjmowania leków 
  1. Przestrzegaj zaleceń lekarskich dotyczących zarówno właściwego przyjmowania leków, jak i postępowania niefarmakologicznego tj. zaprzestanie palenia papierosów, picia alkoholu, zmniejszenie masy ciała.
  2. Popijaj leki przegotowaną, chłodną wodą.
  3. Nie dziel tabletek gdy nie ma specjalnej podziałki.
  4. Nie rozgryzaj tabletek.
  5. Nie wysypuj zawartości z kapsułki.
  6. Przestrzegaj zalecanych dawek leków. Na własną rękę nie zmniejszaj i nie zwiększaj dawki leku.
  7. Przestrzegaj czasu przyjmowania leków.
  8. Właściwie przechowuj leki – informacja na opakowaniu. Czasem lek wymaga niższej temperatury(przechowywanie w lodówce). Leki przechowuj w miejscu zacienionym, niedostępnym dla dzieci.Wilgotność pomieszczenia ma także znaczenie, czyli np. łazienka nie jest dobrym miejscem na przechowywanie leków.
  9. Nie zamrażaj leków.
  10. Gdy stosujesz inne leki (zalecane przez lekarza), na własną rękę nie używaj leków dostępnych bez recepty lekarskiej, ponieważ mogą zajść niebezpieczne interakcje.
  11. Poinformuj lekarza o wszystkich  przyjmowanych lekach(nawet witaminach) i występujących chorobach. Nadmiar witamin i mikroelementów też może być szkodliwy.
  12. Nie pij alkoholu gdy przyjmujesz leki.
  13. Nie zapominaj zabrać leków kiedy jedziesz na wycieczkę.
  14. Nie używaj leków przeterminowanych.
  15. Przed zastosowaniem leku przeczytaj informacje na ulotce.
  16. W razie wątpliwości porozmawiaj z lekarzem lub farmaceutą.
 

Najczęściej stosowane leki w opiece paliatywnej


1. Przeciwbólowe 
W leczeniu bólu nowotworowego i innych silnych bólów wykorzystuje się: Paracetamol -wykazuje działanie przeciwbólowe i przeciwzapalne. W dawce 4g/dobę jest relatywnie bezpieczny. Może powodować reakcje alergiczne, uszkodzić wątrobę, nerki, szczególnie u osób z niewydolnością tych narządów.

NLPZ - niesteroidowe leki przeciwzapalne - posiadają działanie przeciwbólowe, przeciwzapalne i przeciwgorączkowe. Najczęściej spotykane działania niepożądane to: krwawienia z przewodu pokarmowego, zaostrzenie choroby wrzodowej, niewydolność nerek, zwiększenie działania leków przeciwcukrzycowych i przeciwzakrzepowych, osłabienie działania leków moczopędnych stosowanych w nadciśnieniu. 
Przykłady NLPZ: Ketoprofen, Ibuprofen, Diklofenak.
Opioidowe leki przeciwbólowe - narkotyczne leki przeciwbólowe. Te leki wykazują znacznie silniejsze działanie niż NLPZ. Znoszą dobrze wszelkiego rodzaju bóle, oprócz bólów neuropatycznych (związanych z uszkodzeniem nerwów).
Przykład:
Słabe leki opioidowe: kodeina, tramadol=małe dawki silnych opioidów

Silne leki opioidowe: fentanyl, morfina


Czas działania:

Morfina w roztworze: 4 godz.

Morfina SR:12 godzin

Fentanyl TTS: 72 godziny (3 doby)
  
Zasady leczenia silnych bólów przewlekłych: 
  • Leki powinny być podawane regularnie, niezależnie od występowania bólu. 
  • Leczenie zaczyna się najsłabszymi lekami przeciwbólowymi, stopniowo zwiększając ich moc i dawkę.
  
Leki przeciwbólowe dostępne są w różnych postaciach: tabletkach, kapsułkach, kroplach, roztworach do iniekcji, czopkach oraz w maściach i żelach do stosowania miejscowego. Najnowszą formą leku jest tzw. System transdermalny, czyli plaster, który należy przykleić na skórę. Następuje wówczas powolne uwalnianie i penetracja leku, a w konsekwencji ogólne działanie przeciwbólowe. To forma bardzo wygodna dla pacjenta, pozwala uniknąć przyjmowania tabletek i zastrzyków. 

2. Nasenne i uspokajające 
Ból i dyskomfort pacjenta często powoduje problemy ze spaniem.


3. Przeciwwymiotne
Sama choroba albo pierwsze dni przyjmowania leków przeciwbólowych-opioidowych mogą powodować wymioty, dlatego łagodzi się je za pomocą leków.


4. Przeczyszczające
Stosowanie leków przeciwbólowych-opioidowych, mało ruchu, pozycja leżąca, niewłaściwa dieta powodują zaparcia.


5. Zmniejszające duszność
Poprawiają komfort oddychania. Występują w postaci doustnej albo w postaci inhalatorów.


6. Środki przeciw odleżynom 
U pacjenta przewlekle leżącego bardzo szybko może dojść do pojawienia się odleżyn. Profilaktycznie stosuje się specjalne materace i łóżka oraz dba się o zmiany pozycji leżącego. Leki stosowane  miejscowo w postaci maści lub kremów zmniejszają prawdopodobieństwo pojawienia się odleżyny, dlatego powinny być zawsze stosowane. W wypadku już występującej odleżyny stosuje się środki z antybiotykiem lub innymi substancjami przeciwbakteryjnymi. Obecnie chętnie korzysta się z hydrożelowych plastrów - przyklejone na odleżynę, imitują skórę i wytwarzają odpowiednie jałowe środowisko do gojenia się rany.


7. Przeciwdepresyjne 
Poprawa nastroju i potęgowanie działania leków przeciwbólowych.


8. Osłaniające błonę śluzową żołądka i dwunastnicy 
Przyjmowanie leków może powodować chorobę wrzodową, dlatego środki zmniejszające wytwarzanie kwasu solnego są niezbędne w terapii.


9. Płyny nawadniające 
To kroplówki, czyli dożylna forma leku. Często stosuje się je, gdy utrudnione jest przyjmowanie płynów i pokarmów doustnie.


10. Leki przeciwgrzybiczne i przeciwbakteryjne 
Słaby organizm jest podatny na infekcje grzybiczne i bakteryjne.


11. Inne leki 
Pacjenci przyjmują wszystkie pozostałe leki, które były stosowane dotychczas,np. leki przeciwcukrzycowe, leki na nadciśnienie i inne.



Źródło: 
Na podstawie artykułu „Farmakoterapia w opiece paliatywnej”. Dwumiesięcznik hospicyjny "Hospicjum to tez życie" 2008(15)4 


Kategoria:

Udostępnij:

0 komentarze